Emmanuel en de politiek van aanwezigheid

"Gefeliciteerd met je verjaardag, Jezus."

Onder deze vertrouwde kerstgroet ligt een veeleisend idee: God heeft het diepste falen van de mensheid niet op afstand aangepakt. Hij heeft geen instructies van veraf gegeven of alleen op tussenpersonen vertrouwd. Hij kwam dichtbij. Hij trad de geschiedenis binnen. Hij nam vlees aan. Emmanuel, God met ons, was geen abstractie, een slogan of een beleidsverklaring. Hij was aanwezigheid die werkelijkheid werd, autoriteit die zichtbaar werd en betrokkenheid die kostbaar werd.

Het Evangelie van Johannes legt dit met scherpe helderheid vast: "In den beginne was het Woord, en het Woord was bij God, en het Woord was God." Het Logos, of woord, bleef niet theoretisch. Na vier eeuwen wachten stuurde God geen nieuw gebod of hervormingsagenda. Hij stuurde Zichzelf. Redding kwam niet alleen met waarheid, maar met nabijheid.

Die keuze biedt een krachtige lens voor bestuur in de Filipijnen vandaag. Als het centrale falen van de mensheid Gods geïncarneerde aanwezigheid vereiste, dan kunnen aanhoudende nationale tekortkomingen — zwakke instituties, ongelijke groei, terugkerende corruptie, kwetsbaarheid voor rampen en politieke uitsluiting — niet alleen worden opgelost door plannen, begrotingen en retoriek. Ze vereisen een regering die eveneens met het volk is: aanwezig in uitvoering, zichtbaar in verantwoording en geloofwaardig in leiderschap.

WACHTEN, DAN HANDELEN
Voor Christus' komst doorstond Israël lange periodes van verovering, verval en stilte. Instituties verzwakten. Autoriteit werd opgelegd in plaats van vertrouwd. Hoop versmalde. Het volk wachtte.

Het wachten eindigde niet met een decreet maar met actie. "Het Woord werd vlees en woonde onder ons." God trad binnen in de beperkingen van het menselijk leven — tijd, ruimte, kwetsbaarheid. Aanwezigheid was niet symbolisch; het was kostbaar.

Veel Filipijnen zouden vandaag een vertrouwd wachten moeten herkennen. Economische groei wordt gerapporteerd, begrotingen groeien en hervormingsprogramma's worden aangekondigd. Toch voelt vooruitgang voor miljoenen abstract aan. Het is ver weg. Prijzen stijgen sneller dan lonen. Belastingen onderdrukken zowel huishoudens als bedrijven. Openbare diensten schieten tekort. Rampen leggen hiaten bloot in projectontwerp en -uitvoering, evenals in paraatheid en respons. De terugkerende vraag is niet filosofisch maar praktisch: Waar is de regering wanneer het ertoe doet?

AANWEZIGHEID ALS BESTUURSBEGINSEL
In tegenstelling hiermee werd Jezus' bediening gedefinieerd door nabijheid. Hij onderwees waar mensen samenkwamen, genas waar lijden zichtbaar was en confronteerde misbruik van autoriteit direct. Hij opereerde niet via verre tussenpersonen. Hij droeg de kosten van betrokkenheid — misverstand, oppositie en het kruis.

Dit biedt een directe parallel met bestuur zoals wij dat kennen in de Filipijnen. Aanwezigheid is geen sentiment; het is een bestuursbeginsel. Het betekent beleid ontworpen met echte omstandigheden in gedachten, leiders die verantwoordelijk zijn voor resultaten en instituties die zich niet verschuilen achter procedures wanneer resultaten tekortschieten.

In de Filipijnse context vertrouwt bestuur vaak op vorm in plaats van inhoud. Ontwikkelingskaders zijn omvattend, maar uitvoering is performatief en inconsistent. Wetten worden aangenomen, maar handhaving is ongelijk. Autoriteit bestaat, maar verantwoordelijkheid wordt verspreid en ontkend.

BEGROTINGEN ALS INCARNATIE OF DE AFWEZIGHEID ERVAN
Als Emmanuel belichaamde waarheid is, dan is de begroting waar de regering ofwel werkelijk wordt — of een spook blijft. Een begroting zou intentie moeten vertalen naar actie, prioriteiten naar programma's en autoriteit naar resultaten.

Toch onthult de nationale begroting steeds meer een kloof tussen ontwerp en levering. Terwijl de uitvoerende macht de initiële uitgavenbegroting voorstelt, introduceert het wetgevingsproces uitgebreide twijfelachtige toevoegingen die prioriteiten fragmenteren. Projecten hebben zwakke verbindingen met agentschapsmandaten. Fondsen worden verdeeld in gelokaliseerde posten die politiek aantrekkelijk maar administratief moeilijk te monitoren zijn.

Dit weerspiegelt een regering die spreekt maar niet verblijft, prioriteiten aankondigt zonder de consequenties volledig te dragen. Uitvoerende instanties krijgen de taak projecten uit te voeren die ze noch hebben gepland noch geëvalueerd, waardoor verantwoording vervaagt wanneer resultaten teleurstellen. We zien dit vandaag in het zich ontvouwende overstroming-bestrijdingsschandaal.

Ongeprogrammeerde toewijzingen in dit land hebben het begrotingsproces vernietigd. Bedoeld als voorwaardelijke uitgaven, zijn ze uitgebreid tot niveaus die effectief een parallelle begroting creëren. Dit verzwakt fiscale discipline en vergroot discretie, vooral wanneer inkomstenaannames optimistisch blijken. Net als autoriteit uitgeoefend zonder aanwezigheid, ondermijnt uitgavenautoriteit zonder gegarandeerde financiering of duidelijke waarborgen de geloofwaardigheid.

In tegenstelling zou een "Emmanuel"-benadering van budgettering duidelijkheid van doel, beperking in discretie en verantwoording in uitvoering benadrukken. Het zou minder, goed ontworpen programma's verkiezen boven vele gefragmenteerde, en resultaten boven aankondigingen.

POLITIEKE DYNASTIEËN EN HET PROBLEEM VAN AFSTAND
Geen discussie over afwezigheid en afstand in Filipijns bestuur is compleet zonder confrontatie met de rol van politieke dynastieën. Decennialang is macht geconcentreerd in een beperkte groep families die zowel nationale als lokale functies domineren, vaak over generaties heen.

Dynastieke politiek creëert een vorm van vertegenwoordiging die formeel maar hol is. Functionarissen kunnen continu functies bekleden, maar bestuur blijft afstandelijk omdat verantwoording geïnternaliseerd wordt binnen families in plaats van uitgeoefend door instituties of kiezers. Openbare functies worden een geërfd bezit in plaats van een publiek vertrouwen.

We kennen het verhaal dat machtsconcentratie concurrentie verzwakt, verdienste ontmoedigt en de toegang van nieuw leiderschap beperkt. Het helpt ook verklaren waarom begrotingsverstoringen aanhouden. Parlementaire toevoegingen, discretionaire toewijzingen en gelokaliseerde projecten dienen vaak om politieke netwerken te versterken in plaats van systemische behoeften aan te pakken. In de Filipijnen is de begroting een instrument geworden van politiek onderhoud in plaats van nationale transformatie.

In ons systeem is overheidsaanwezigheid selectief. Het wordt gevoeld tijdens verkiezingen, openingsceremonies of momenten van patronage — maar afwezig in duurzame dienstverlening, nationale calamiteiten, institutionele hervorming en langetermijninvesteringen. De armen ontmoeten de overheid episodisch, niet consistent. Op verschillende niveaus transacteren veel ambtenaren, maar ze transformeren zelden.

Emmanuel vertegenwoordigt de tegenovergestelde logica. God stuurde geen vertegenwoordigers om in Zijn plaats te handelen terwijl Hij afstandelijk bleef. Hij kwam Zelf. Dynastieke politiek, daarentegen, vermenigvuldigt tussenpersonen terwijl het de gekozen afschermt van verantwoording. Filipijnse dynastieën produceren continuïteit zonder hervorming.

AUTORITEIT DIE KOSTEN ACCEPTEERT
Na de opstanding vertelt de Schrift ons dat Jezus verklaarde dat alle autoriteit aan Hem was gegeven. Hij delegeerde het vervolgens, anderen uitstuurend om te prediken, discipelen te maken en te dopen. De roeping is om te onderwijzen en te dienen. Autoriteit, in dit model, is onafscheidelijk van kosten en verantwoording.

Dit staat in spanning met hedendaags bestuur gevormd door dynastieke bescherming. Filipijnse politiek dicteert dat autoriteit zou moeten uitbreiden, maar risico wordt gesocialiseerd en verantwoordelijkheid verdund. Toezichtinstituties worstelen om verankerde netwerken te penetreren. Auditbevindingen herhalen zich — te hoge prijzen, vertragingen, zwakke aanbestedingen — toch zijn sancties ongelijk en traag. Erger nog, zoals in de overstromingsbestrijdingsanomalie, kan audit gecompromitteerd zijn.

De parallel is leerzaam. Emmanuel vermeed de kosten van betrokkenheid niet. Filipijns-stijl bestuur vermijdt kosten en trekt zich onvermijdelijk terug in afstand en defensiviteit.

INSTITUTIES WEERSPIEGELEN BETROKKENHEID
Jezus' gelijkenis van de bodems biedt een andere parallel. Systemen, zoals harten, falen wanneer betrokkenheid oppervlakkig of verdeeld is. Hervorming stort in wanneer weerstand geen kosten draagt en integriteit geen bescherming.

Instituties verzwakt door politieke accommodatie verliezen hun vermogen om te leveren. Begrotingen vervormd door beperkte belangen kunnen geen inclusieve groei produceren. En wanneer handhaving selectief is, neemt vertrouwen af, wat de economische kosten van naleving, investering en hervorming verhoogt.

Een Emmanuel-gericht bestuurskader vereist instituties die aanwezig zijn waar regels getest worden: aanbesteding, regulering, belasting en rechtvaardigheid. Aanwezigheid betekent hier consistentie, geen perfectie.

EMMANUEL ALS TEST VAN ECONOMISCH LEIDERSCHAP
De profeet Jesaja sprak van licht dat in duisternis doorbreekt. Apostel Paulus beschreef macht die terughoudendheid en dienst koos. Emmanuel is geen sentiment; het is een standaard.

Toegepast op economisch leiderschap is de test eenvoudig. Verschijnt de regering waar risico's het hoogst zijn en politieke opbrengsten het laagst? Beschermt de begroting langetermijncapaciteit of accommodeert het slechts dynastiek onderhandelen? Corrigeren instituties falen of normaliseren ze het?

Net zoals redding Gods aanwezigheid vereiste, vereist ontwikkeling leiderschap dat vervorming weerstaat, discretie disciplineert en verantwoording accepteert. Het is tijd dat de Filipijnen de overheid ervaren niet door toespraken maar door stabiele prijzen, robuuste groei, efficiënte diensten, meer banen en geïnstitutionaliseerde eerlijkheid.

KERSTMIS ZONDER AFSTAND
Kerstmis gaat dus niet over comfort. Het gaat over nabijheid en verantwoordelijkheid. Emmanuel daagt onze leiders uit om te besturen zonder afstand — begrotingen die prioriteiten weerspiegelen in plaats van onderhandelingsmacht, instituties die regels handhaven in plaats van erover te onderhandelen, en politieke systemen die ruimte openen voor verdienste, vernieuwing en verantwoording.

Voor Filipijnen is de implicatie even direct. Afstand, dynastieke dominantie, straffeloosheid en onverschilligheid blijven bestaan omdat ze getolereerd worden. De Filipijnen zullen daarom minder gevormd worden door idealen dan door wat ze als normaal accepteren.

Jezus' belofte — "Ik ben altijd bij jullie" — biedt geruststelling, maar vestigt ook een standaard voor publiek leiderschap. Jesaja maakt de implicatie expliciet: met Emmanuel, "zal de regering op Zijn schouder zijn." Autoriteit, in deze visie, is niet afstandelijk of weggedelegeerd. Het wordt persoonlijk gedragen, getest in crisis en uitgeoefend in volledig zicht van het volk. Aanwezigheid is het belangrijkst in tijden van calamiteit. Leiderschap is belangrijk wanneer instituties wankelen en burgers gedesillusioneerd en boos zijn. En integriteit is belangrijk omdat de Filipijnen vandaag dringend behoefte hebben aan een helder, geloofwaardig moreel doel.

Met Emmanuel is de uitdaging niet symbolisch. Het aangaan ervan betekent het bouwen van een regering die met het volk is. Het is het verschil tussen beleid dat op papier bestaat en bestuur dat in de praktijk werkt.

Diwa C. Guinigundo is de voormalige plaatsvervangend gouverneur voor de Monetaire en Economische Sector, de Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP). Hij diende de BSP gedurende 41 jaar. In 2001-2003 was hij plaatsvervangend uitvoerend directeur bij het Internationaal Monetair Fonds in Washington, DC. Hij is de senior pastor van de Fullness of Christ International Ministries in Mandaluyong.